Anadolu irfan kültürünün ve âşıklık geleneğinin en değerli temsilcilerinden olan Halk Ozanı Âşık Veysel’in vefatının 50’nci yıl dönümü, UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri programına alındı. Ayrıyeten, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2023 yılının “Âşık Veysel Yılı” olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve memleketler arası etkinliklerle anılması kararlaştırıldı.
Türkiye’nin önerisi ve Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Makedonya Macaristan, Özbekistan ile Ukrayna’nın takviyesiyle Âşık Veysel’in vefatının 50. yıl dönümü olan 2023 yılı, UNESCO tarafından “Âşık Veysel Yılı” olarak ilan edildi. Bünyesinde Edebiyat, Eğitim, İrtibat Fakülteleri ile Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü ve Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı bulunan Ege Üniversitesi tarafından, Âşık Veysel’i, yapıtlarını, ömür ideolojisini ve müziğini anlatmak için çeşitli etkinlikler düzenlenecek.
Ülkemizde Türk müziği eğitimi veren en esaslı kurumlardan olan Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı hem eğitimciler, akademisyenler ve sanatkarlar yetiştiriyor hem de klasik müzik ve dans kültürü ile yazılı ve kelamlı kültür içinde yetişen ozan, şair ve sanatkarlar üzerine araştırmalar yürütüyor. Âşık Veysel’in hayatı, yapıtları ve müzik kimliği üzerine araştırmalar yapan Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı öğretim üyesi Doç. Dr. Sıtkı Bahadır Tutu, Âşık Veysel’in Türk kültür ve sanat hayatının doruklarından birisi olduğunu söyledi.
“Toplumsal bedellere zenginlik kattı”
Doç. Dr. Bahadır Tutu, “Âşıklık geleneği mensupları, bir diğer deyişle âşıklar, yalnızca şair ya da yalnızca müzik, saz icracıları değildir. Onlar, etrafında adeta Türkçemiz üzere tanıyarak, anlayarak bütünleştiğimiz kelam ve müzik sanatlarının biriktirilmesi asırlarca sürmüş kodlarının ayrıyeten toplumca ulu tutulan bedellerin taşıyıcısı, aktarıcısı, düşünürler olmuşlardır” dedi. Aşık Veysel’in toplumsal kıymetlere zenginlik kattığını tabir eden Doç. Dr. Tutu, “1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesi Sivrialan köyünde dünyaya gelen Şatıroğlu’nun, 20’nci yüzyılın en tanınmış âşığı olduğu değerlendirmesini yapmak yanlış olmayacaktır. Plak, kaset, cd, günümüzde internet ortamlarında icra kayıtları tekraren yayınlanmış olan Şatıroğlu’nun şiirleri, benim doktora tezimi tamamladığım 2008 yılı itibariyle yüzden fazla kitapta yer almıştı. Bilhassa yarattığı ya da yine yorumladığı ‘Uzun İnce Bir Yol’, ‘Benim Sadık Yârim Kara Topraktır’ üzere metaforlarla kültür dünyamıza, bunun da ötesinde toplumsal kıymetlerimize zenginlik katmıştır. O, bizden biriydi, Âşık Veysel artık ‘Veysel’ olarak atıf alan bir fenomendi. Veysel, görmeyen gözlerin sahibi, bize gönül gözüyle bakmayı öğütlemiş, lakin gönül gözüyle görülen gerçekleri, hoşlukları anlatmıştı ki, o dünyada seni, beni hor görmek yasaktı” diye konuştu
“Sözle ezgiyi ustalıkla birleştiriyor”
Âşık Veysel’in kelam ile ezgiyi birleştirmesindeki muvaffakiyetinden kelam eden Doç. Dr. Tutu, “Bir âşığın ustalığını belirleyen en kıymetli konu, şiiri ne kadar uyaklı söylediği, sazı teknik manada ne kadar başarılı çaldığı yahut bir ezgiyi ne kadar özgün halde bestelediği değildir. Çünkü, âşıkların icra ettikleri, asırlarca işlenerek mükemmelleşmiş ezgilerin motifleri, cümleleri, hatta bazen ezginin tamamı âşıktan âşığa miras bırakılmakta, âşıklar ortasında ödünçlenmektedir. Kıymetli olan, yeni olan kelamı klâsik ögelerle yoğurup, ezgiyle en başarılı biçimde eşleştirmek ve işlemektir ki, Veysel göçünce geride kalan sazı garip bülbül üzere ah-u zar etmesin. Veysel’in Türk kültür ve sanat hayatının tepelerinden biri olmasının sebebi işte budur; kelamla ezgiyi birleştirmedeki başarısı tüm insanlığa birlik olmanın gereğini ve yollarını anlatabilmesini sağlamıştır” dedi.
Doç. Dr. Tutu, “Veysel’in ününün yayılmasında ve yapıtlarının hâlâ pazarda ilgi görmesinde, siyasal, kültürel ve toplumsal değişkenlerin dışında kelamını ettiğimiz estetik boyutun büyük rolü vardır. Yapıtlarının yalnızca kelamları ya da yalnızca ezgileri birbirinden farklı olarak dinlendiğinde bile hislerimiz harekete geçebilmektedir. Bunun temelinde yatan sebep ise, yaratma sürecinde kelam ve ezginin birbirlerini şekillendirirken birebir vakitte mükemmelleştirmiş olmasıdır. Veysel, yapıtlarının bütünlüğünü, klâsik uygulamalar ve kendi sezgi mahareti sayesinde, söz-müzik katmanlarını bazen kolay bir simetri, bazen de asimetri ile birleştirerek sağlamıştır. Farklı alanlardaki birçok sanatçı, Veysel’in türkülerini yine ve kendi tarzları ile çok farklı etraf ve periyotlara taşımıştır. Böylelikle Veysel, kelamını ettiğim kadim mirasın üzerinden taşındığı bir köprü olma fonksiyonunu kazanmıştır” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
