Diyabet tüm dünyada ve ülkemizde sıklığı katlanarak artan bir sıhhat sorunu. O denli ki günümüzde her 11 bireyden 1’nin diyabet hastası olduğu belirtiliyor. 2013 yılında dünyada diyabetli hasta sayısı 382 milyon iken bu sayının 2035 yılında 592 milyona ulaşacağı belirtiliyor ki bu da yüzde 55’lik bir artışı gösteriyor. Tüm dokular ile organları tahrip edebilen ve başta kalp damar hastalıkları olmak üzere pek çok hastalığa yol açabilen diyabet gözleri de tehdit ediyor! Diyabetin gözlerde oluşturduğu hasarlardan en değerlisi olan diyabetik retinopati tedavi edilmezse; önemli görme kaybına, hatta körlüğe kadar gidebiliyor. Gözlerde kıymetli bir sorun oluşturuncaya dek belirti vermeyen diyabetik retinopati, diyabet süresi 15 yıla ulaşan diyabetlilerin yüzde 10’unda önemli görme kaybı, yüzde 2’sinde de körlüğe neden oluyor. Diyabetin iyi denetim altında olmaması ve tedaviye uyulmaması bu riski çok artırırken, süreyi de öne çekiyor.

En sık görülen körlük nedeni

Diyabetik retinopati; diyabet hastalığına bağlı olarak gelişen ve gözün ‘retina’ denilen hudut hücrelerinden oluşan ağ dokusunda hasarlanma ve görme kaybına neden olan bir göz hastalığı olarak tanımlanıyor. Göz küresinin içine giren ışık milyonlarca hudut hücresinden oluşan retina tarafından algılanıyor; görme sonuyla beyindeki görme merkezine iletiliyor. Âlâ çalışabilmeleri için tıpkı beyin üzere retina hücrelerinin de iyi beslenmeleri, oksijenlenmeleri, hasebiyle kan deveranı çok değer taşıyor. Vakit içinde retinayı besleyen ince kılcal damarların deveranının bozulmasıyla, hudut hücrelerinin de fonksiyonları azalıyor. Bu tablo görmenin azalması ve körlüğe kadar gidebilen görme kaybıyla sonuçlanıyor. Gelişmiş ülkelerde görme kaybının en sık nedeni olan diyabetik retinopati 20-64 yaş aralığındaki etkin ve üretken yaş kümesinde da en sık görülen körlük sebebini oluşturuyor.

Belirti vermeden sinsice ilerliyor

“Diyabetik retinopati sinsi bir hastalıktır” ikazında bulunan Prof. Dr. Işık Acar Göçgil, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Retinopati retinanın net görme merkezi olan sarı noktayı (maküla) etkilemediği sürece merkezin görme yeteneği bozulmuyor ve hasta hiçbir şey fark etmiyor. Retinada kanamalar başlasa da belirti vermiyor, hastanın görmesi azalmıyor. Bu kanamalar yalnızca damlayla kişinin gözbebeği büyütüldükten sonra, bir göz tabibi tarafından yapılan ayrıntılı muayene sonucu yakalanabiliyor” Prof. Dr. Işık Acar Göçgil diyabetik retinopatinin fakat merkez retinadaki sarı noktayı etkilediğinde görmede azalma, bulanık görme, düz çizgileri eğri ve kırık görme ile renkleri soluk görme meselelerinin geliştiğini söylüyor. 

Her yıl retina muayenesi şart! 

Diyabetik retinopatiyi önlemenin ve aslında geciktirmenin en değerli yolu; hastanın ilaç tedavisine, diyetine ve antrenmanlarına nizamlı olarak devam ederek kan şekerinin denetim altında olmasını sağlaması. İkinci kıymetli kural ise tertipli göz muayenesini ihmal etmemesi. Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Işık Acar Göçgil vaktinde yapılan retina taramaları ve hakikat tedaviyle yeni retinopati gelişiminin yüzde 90 oranında önlenebildiğini belirterek, “Tip 2 diyabet tanısı konan her hasta kesinlikle retina muayenesi olmalı ve bu taramalar en az yılda bir devam etmeli. Çok daha ender görülen Tip I diyabette retina taramasına 5 yıl sonra başlanması ve en az yılda bir devam etmesi öneriliyor. Retinopatinin derecesine nazaran retina uzmanı takip mühletini bireye özel belirliyor” diyor. 

Bu sistemlerle ‘görme kaybı’ önlenebiliyor

Diyabetik retinopatinin tedavisinde; argon lazer fotokoagülasyon tedavisi, göz içi ilaç enjeksiyonları ve vitrektomi metotlarına başvuruluyor. “Tüm bu tedavi metotlarıyla gayemiz retinadaki kanamaların çekilmesi, kanayacak olan yeni gelişmiş damarların kaybolması, bilhassa görme için en kıymetli merkez retinanın (makülanın) sağlıklı kalması. Bu sayede görmenin korunması, kaybın önlenmesidir” diyen Prof. Dr. Parıltı Acar Göçgil, şöyle devam ediyor: “Tedaviler vaktinde ve gerçek biçimde uygulandığında, hasta diyabet denetimini tertipli yaptırdığında retina stabil hale geliyor. Böylece hastanın görme yeteneği korunuyor ve artıyor” 

Prof. Dr. Işık Acar Göçgil diyabetik retinopati tedavisinde başvurulan usulleri şöyle anlatıyor: 

Argon lazer fotokoagülasyon tedavisi: Yeni gelişmiş, olağandışı ve kanayan damarları yahut merkeze yakın sızdıran küçük damar genişlemelerini durdurmak hedefiyle uygulanıyor. Lazer ışınını retina üzerine odaklayan bir mercek kullanılıyor; süreç ağrısız oluyor ve tedavi birkaç seansta tamamlanıyor. 

Göz içi ilaç enjeksiyonu: Bilhassa sarı nokta bölgesinde retinanın merkezindeki ödem ve kalınlaşmaları azaltmak, görmeyi artırmak için uygulanıyor. Çok tesirli olan bu uygulamanın, ilacın özelliğine nazaran 1-4 ay ortasında tekrarı gerekiyor ve sızıntı bitene kadar devam ediyor. 

Vitrektomi: Göz küresinin içini dolduran kanamaları, retinayı çekiştiren zarları temizlemek ve retinayı yatıştırmak maksadıyla uygulanan bir mikrocerrahi tekniği. Bu metotta süreçler göz küre boşluğunda tıpkı laporoskopik cerrahide olduğu üzere, fakat çok ince (0.4mm) mikrokanüllerle gerçekleştiriliyor.