Çocuk ve genç psikiyatrisi uzmanı Prof. Dr. Yankı Yazgan, ebeveynlerin pandemi sürecinde çocuklarıyla meskende yapacakları aktivitelerin çok değerli olduğuna değindi.

Konut işlerini biraz oyun, biraz da eğlenceli duruma sokarak çocuklara sorumluluk verilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Yazgan; “Çocuğunuzla kesinlikle keyifli ve verimli vakit geçirmenin yollarını aramalısınız. Birlikte yemek pişirmek, birlikte dizi izlemek yahut kitap okumak üzere birçok aktiflik yapılabilir. Anne ve babaların her gün, çocuğun yönlendirdiği bir oyuna katılmaları, evlatlarının kendilerini söz etmesine, hür oyun aracılığı ile telaş ve kaygılarını tabir etmesine aracılık edebilir. Bu çeşit paylaşımlar, tıpkı vakitle çocuğun alakasının güçlenmesine katkıda bulunur” değerlendirmesini yaptı.

Çocuğa da yansıyor

Pandeminin birinci 3 ayındaki bilinmezliklerin azaldığını lisana getiren Prof. Dr. Yankı Yazgan, ihtar ve tekliflerini şöyle aktardı: Aşının bulunması, tedavilerle ilgili gelişmeler bilinmezliği azaltan etkenler. Lakin, bizim ömürlerimizle ilgili belirsizlik ise ön plana geçmiş durumda.

Mesleği, işi ve geleceğiyle ilgili tasa yaşayan insanların oranı artıyor. Bu gergin ruh hali konuttaki çocuk ve gençlere de yansıyor. Konutlarda gerilim seviyesinde tekrar bir yükselme olduğunu gözlemliyoruz. Koronavirüs pandemisinin birinci devrinde yani ilkbaharda çocukları ekran başında motive tutmak mümkünken; şu anda git geller nedeniyle çocukların değerli bir kısmının ne yapacağını bilemez durumda olduklarını görüyoruz.

Müfredatı azaltalım

Çocukların ödev yükünü, dersleri öğrenme kapasitelerini şu içinde olduğumuz periyoda nazaran ayarlamak gerekiyor. Herşeyi yapamayacaklar. Birtakım şeyler eksik kalacak. Öevler saat 15.00’e kadar devam ediyor. Çocuklar için saat 16.00’da sokağa çıkma başlıyor. Çocuk ne vakit hava alacak? Ne vakit gücünü denetimli bir halde kullanacak?

O nedenle, benim bir numaralı teklifim çocukların üzerindeki yükün hafifletilmesi. Müfredatın hafifletilmesi ve gerçekçi bir seviyeye çekilmesi için bu bir fırsat. Çocuklara her şeyi öğretmeye çalışırken hiçbir şey öğretemediğimiz bir sistemimiz olduğunu aslında biliyoruz.

Anne baba işten, fabrikadan konuta geldiğinde ya da bir bankacı ekranı kapatıp çocuğunun yanına gittiğinde çocuğu ile birlikte neyi, ne kadar yapabileceğini iyi ayarlamalı. Taşıyamayacağı yükü kaldırmaya çalışmak şu anda en riskli durumlardan birisi. Zira bedenimiz ve zihnimiz yorgunluğun ne olduğunu bize söylüyor.

Daima şad kalmasın

Yorgunluğa kulak vermemiz lazım, yapabildiğimiz kadar, birtakım şeyler eksik kalacak. Mükemmeliyetçiliği bir kenara bırakmak gereken bir vakit olduğunu düşünüyorum.   

Bu periyotta çocuklarımızın verdikleri tepkiyi iyi anlamamız gerekiyor. Ağlamak çocuğun isteğine erişmesi engellenip hırslandığı anlarda içinden gelen otomatik reflekstir. Ağlama davranışımızın istikametini belirlemez. ‘Oğlum yahut kızım, otur ödevini yap, 3 saattir oyun oynuyorsun’ dediğimizde, çocuğumuz ağlıyorsa, ya da öteki türlü bir reaksiyon veriyorsa, bunu bir özgürlüğü elinden alındığı için değil, pek istemediği vazifesini yapmaya davetinize karşılık yapıyor. Çocukla inatlaşmanın bir yararı yok.

Esasen asıl sıkıntı o duruma gelene kadar yaptıklarınız. Bu tıp sıkıntılarla karşılaşan ailelerin ‘bir yerde’ yanlış yaptıklarını kabul etmeleri gerekir. Çocuklarımızı çok seviyoruz. Bu bir yanılgı değil. Lakin sevmeyi karşımızdakinin bizden memnuniyetini göstermesiyle, daha açıkçası kendi sevilme ve takdir edilme ihtiyacımızla ölçüyoruz. Çocuğunuzu daima mutlu tutmaya çalışmak, gelişimine hizmet etmeyeceği üzere, birçok durumda ziyan verir.

Telâşlı karar almayın

Pandeminin üzerine, işsizlik, ekonomik telaşlar, toplumsal hayattaki kısıtlamalar eklendiğinde önemli bir korku ve gerilime birikimi ortaya çıkıyor. Bir kuyrukta beklerken, kuyruğun bir türlü bitmek bilmemesi, uzadıkça bitecekmiş üzere gözüken kuyruğun giderek daha çok uzaması üzere büyük bir engellenmişlik duygusu içindeyiz.

Pandemi yükü ağırlaştıkça, altına kaldığımız hissine kapılıyoruz.  Endişe hissinin ağır bastığı, dehşet hissinin ağır bastığında da yanılma, yanlış yapma hareketlerimizde ya da can havli ile hareket etme ihtimalinin arttığı bir durumdayız. O nedenle, bir modül telaşlı karar almamanın kıymetli olduğunu düşünüyorum. 

‘2 saatlik sanal buluşmalar işe yarayacaktır’

Bolu Abant İzzt Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Burcu Rahşan Erim ise son iki aylık periyotta depresyon ve anksiyete meseleleri ile başvuran danışan sayısında artış olduğunu belirtti.

En büyük yanılgının esnek mesai ile açılan alanı alışılagelmiş sistemlerle doldurmaya çalışmak olduğunu kelamlarına ekleyen Doç. Dr. Erim, şunları anlattı: “Eski alışkanlıklarla açılan alanları doldurmak mümkün değil. Toplumsallaşma, toplumsal ömür alanlarında toplu vakit geçirmeler ortadan kalkınca kendi içimize döndük. Yalnızlık hissiyle kendimizi çok daha savunmasız hissediyoruz. Herkesin birebir durumda olduğunu bilerek, dayanışma için de süreci en az hasarla atlamaktan diğer dermanımız bulunmuyor. Zoom toplantı yahut buluşmaları bu açıdan çok kıymetli. Günde 2, 3 saat online buluşmalar bile hepimize gevşeme ve rahatlama sağlayabilir. Online buluşmaların, süreci atlatana kadar toplumsal dayanak manasında işe yaradığının bilinmesini isterim. Sıkıntıları anlamaya çalışmak, dertleşmek, birbirimize dayanak olmak, çalışmak ve yeni alanlar açmamız gerekiyor.”

Çalışan bayanlar zorda

Danışanların en çok konsantrasyon bozukluğu ile ilgili şikayette bulunduğunu tabir eden Doç. Dr. Erim, şunları söyledi:

“Evden çıkamıyor olsak da aşikâr bir rutin belirlememiz gerekiyor. Rutin belirleme uyku sistemi açısından da kıymetli. Ayrıyeten nefes antrenmanları ruhsal rahatlama açısından fayda sağlıyor. Fizikî antrenmanlar ise ruhsal açıdan oluşan baskıyı önemli formda azaltırken, yorgunluk hissini ortadan kaldırıyor. Pandemi sürecinde bayanları baskı altına olduğunu görüyoruz.

Bayanlar biçilen rol meskenden çalışma periyodunda daha da artmış durumda. Gece yarılarına kadar online toplantılara katılan birçok bayan birebir vakitte konut, eş ve çocuğuyla ilgilenmek sorumluluklarına yerine getirmek zorunda. Meskende şiddette artış olduğunu gözlemliyoruz. Çalışan bayanlar beklenen daha fazla yıpranmaya maruz kalıyorlar. Süreç uzarsa bayanların iş hayatından kopma riski ortaya çıkabilir. Gece yarılarına sarkan online toplantı yahut raporlamalar sıkışmışlık hissini artırıyor.”

BİTTİ