Seyhan Akıncı – İstanbul’da sarı brandaların altında hummalı bir çalışma sürüp gidiyor. İBB Miras’ın gerçekleştirdiği onarım çalışmalarında tarih bugünle buluşuyor. 13. yüzyılın pimapenle buluştuğu o denli tuhaf onarımlarla karşılaştık ki bir kesim ürktüğümüz bir sözcük haline geldi onarım son yıllarda. Hâl bu türlü olunca İBB Miras’ın onarım alanlarını bir uzman eşliğinde gezmeye açması epey manalı. Bugüne kadar yaklaşık 40 bin kişi farklı noktalarda devam eden onarım alanlarını ziyaret etmiş. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdYg2InJUHpwlJ6xZp8n_GCUhUIZnxRmbzI2J_KQybyMzsWjQ/viewform adresinden form doldurarak siz de Bukoleon Sarayı’nı ya da Anadolu Hisarı’nı gezebilir hem yapının mimarisi hakkında fikir sahibi olabilir hem de tarihçesini dinleyebilirsiniz. Biz de Bukoleon Sarayı’nın önündeki sarı brandayı kaldırdık, 1600 yıllık sarayı arkeoloji uzmanı Ali Asker ve Kültür Varlıkları Proje Müdürü Merve Gedik ile birlikte gezdik.

İBB Miras’ın onarım çalışmalarını sürdürdüğü 31 faal noktadan yalnızca biri Bukoleon Sarayı. 1600 yıllık yapıdaki çalışmalar geçtiğimiz nisan ayından beri devam ediyor. Yavaş yavaş sona yaklaşılan hafriyatlarda ortaya çıkanlar grubu epeyce heyecanlandırmış. II. Theodosius vaktinde yaptırılan sarayın mevcut kalıntılarının İmparator Theofilos periyoduna ilişkin olduğu öngörülmekte. Ali Asker, “Bukoleon Sarayı’nın Batı cephesi 1870’lerdeki demiryolu üretimi esnasında eksiksiz tahrip olmuş ve bugüne maalesef ulaşmamış. O tarihlerde tespit edilen aslan heykelleri günümüzde Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmekte” diyor. Bukoleon Sarayı’ndaki en kapsamlı çalışmanın yürütüldüğünü belirten Merve Gedik, “Burada yaptığımız onun yapısını, materyalini, imal tekniğini, harcını, çalışan ustanın el işçiliğine kadar yapının kendisini okuyup anlamaya çalışmak. Biz hâlâ devam eden kazılarla Bukoleon Sarayı’nı anlamaya çalışıyoruz. Plan şemasını, sarayın nasıl kullanıldığını, deniz ulaşımının nasıl olduğunu anlamaya… Öbür yandan da çok tahribata uğradığı için ayakta tutmaya çalışıyoruz. Makûs onarım örnekleri görüyoruz ancak yapıyı iyi okuduğunuzda en iyi yanıtı verebiliyorsunuz” diyor.

Sarayın gerisi Osmanlı mahallesi

Hafriyat çalışmaları esnasında orjinal tabana ulaşıldığı için artık sona yaklaşılıyor. Bütün dataların ellerinde olduğunu söyleyen Gedik; onarım, konservasyon süreçleri sonrasında yapıyı müze tasarımı ile ilişkilendirip ziyaretçilere açmayı planladıklarını söz ediyor. Hafriyat esnasında ortaya çıkan küçük buluntular ve tarihi eserler de yakında sergilenmeye başlanacak. Bukoleon Sarayı’nda aylardır süren çalışmada hafriyat takımını heyecanlandıran pek çok an yaşanmış. Ali Asker, İstanbul’un bilinen en eski çeşmesini ortaya çıkardıkları anı anlattığında o çeşmeye hakikat adımlamak bizi de heyecanlandırıyor. Asker, çeşme hakkında şu bilgileri veriyor: “Kazımızı ilerlettikçe bilhassa İmparator İskelesi olarak isimlendirilen kısımdan yaklaşık 6 metrelik bir dolgu katmanı kaldırıldı. Buranın altından saray kompleksine ilişkin bir sürü yer ortaya çıktı. Anıtsal girişin olduğu ve İmparator’un saraydan limana geçişi ile limandan saraya geçişini sağlayan abidevi giriş kısmını ortaya çıkardığımız an bizim için çok heyecan vericiydi. Son olarak Bizans Dönemi’ne ilişkin bir çeşme yapısı tespit ettik. Bu İstanbul’un bilinen en eski çeşmesi. Ve ardında bu çeşmeyi besleyen ufak bir sarnıç yapısı mevcut.”

Bizans Dönemi’nde 13. yüzyıla kadar kullanılan saray ve etrafı İstanbul’un fethi sonrası iskâna açılmış. Osmanlı Dönemi’nde sarayın ardında bir Osmanlı mahallesi yer alıyor. Saray kalıntıları bu yerleşimlerin altında kalmış. Onarım sonucu ismini aslan ve boğa çabasını anlatan bir sözcükten alan  Bukoleon Sarayı yüzlerce yıl sonra gün yüzüne çıkacak. 

Mevlanakapı Karakolu’nda ziyaretler başlıyor

Bukoleon Sarayı’nın şantiyesinde bir ortaya geldiğimiz Kültür Varlıkları Daire Lideri Oktay Özel, İBB Miras’ın hedeflerini ve yapmakta olduklarını şu sözlerle anlatıyor: “İstanbul üzere 40 bine yakın somut kültürel miras alanının olduğu bir kentte içlerinde restoratörler, konservatörler, sanat tarihçileri, inşaat mühendisleri, mimarlar ve onarım uzmanlarının olduğu taşınabilir takımlar oluşturarak bu alanların sürdürülebilir bakımını ve müdafaasını yapmayı amaçladık. Oluşturduğumuz üç farklı taşınabilir grup sabit 1200 noktada haftanın 6 günü 18 farklı rotada çalışma yapıyor. Bu yapıtların envanterini tutarak geri bildirimde bulunuyor. Bu geri bildirimler doğrultusunda İstanbul’daki tarihi alanlarda yapılması gereken bir çalışma varsa başlatıyoruz. Bugüne kadar 50’ye yakın çeşmenin onarımı tamamlandı. Tarihi mezar alanları ve türbelerde de çalışmalar yürütüyoruz. Bütün bunları yaparken İBB Miras, dünya miras alanlarını bilhassa önemsiyor. Mermer Kule’den Haliç kıyısına kadar uzanan 7.1 km’lik alandaki Kara Surları ve etrafında belirli etaplarda incelemeler yapıp onarım çalışmalarına başladık. Kara Surları’nın gezilebilir bir açık hava müzesine dönüştürülmesi kültürel mirası korumak açısından kıymetli olduğu kadar İstanbul’un turizmine de katkı sunacaktır. Birinci ziyaretçi merkezimizi oluşturduğumuz tarihi Mevlanakapı Karakolu yakın vakitte açılacak. Onarım bitiminde toplamda 5 ziyaretçi merkeziyle Kara Surları gezilebilecek. Bir öteki dünya miras alanı da Sultanahmet ve etrafı. Bukoleon Sarayı’nda onarımın tamamlanmasıyla İstanbul süreksiz stantların yer aldığı yeni bir müze kazanacak. Adalar’daki Taş Mektep onarım alanı da açık onarım olarak ziyaret edilebilecek. Anadolu ve Rumeli Hisarı’nda kapsamlı onarım çalışmaları yürütüyoruz. Yerebatan Sarnıcı tamamlanmak üzere. İstanbullular birkaç ay içerisinde yine Yerebatan Sarnıcı ile buluşacak. Etrafını de arkeopark olarak düzenlemek istiyoruz. Haliç’te Feshane’de Balat’ta ve İstanbul’un pek çok noktasında devam eden çalışmalarla İstanbulluları erişilebilir kültür ve sanat alanlarıyla buluşturmayı hedefliyoruz.