Türkiye’nin yedi yıldır ulusal bağımsızlık gayreti verdiğini, iki yıldır da paradigmayı değiştirdiğini belirten Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, pandemi etkilediyse de kendilerini amaçlardan alıkoymadığını söyledi. Albayrak, “Yola devam. Bu süreci artık kimse engelleyemez” dedi.

CNN Türk’te Tarafsız Bölge programına katılarak Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtlayan Albayrak, pandeminin tüm dünyayı etkilediğini, Türkiye’nin de etkilendiğini fakat bu tesirin çok daha az olduğunu, münasebetiyle daha süratli olağanlaşacağını kaydetti. Albayrak, inanç endeksleri, kapasite kullanımı, vergiler üzere öncü göstergelerin ‘güçlü toparlanmanın’ sinyalini verdiğini vurguladı.

Süratle olağanlaşma

Pandeminin iktisada tesirlerini en aza indirmek için adımlar attıklarını hatırlatan Albayrak şunları söyledi:

“Makine durmasın diye rölantide çalıştırmaya çalıştık. Türkiye olarak bunu başardık. Iktisat durmasın diye esnafa, KOBİ’lere, şirketlere önemli takviye verdi. Kamu bankaları kredi kampanyaları düzenledi. 2 ayda 250 bine yakın konut satıldı. 250 bin insan mesken sahibi oldu. Satılan konutların ortalama fiyatı 650-700 bin lira. Ortalama kullanılan kredi 250 bin lira. Yani 400 bin lira yastık altından çıkmış. Otomotiv kampanyası ile Türkiye’de üretilenlere takviye verdik. Haziran temmuz bu manada başarılı geçti. Piyasa süratle olağanlaşmaya hakikat gidiyor. Muhtaçlık olduğunda dokunuşlar yapabiliriz. Perakende, yeme içme, konaklama dallarında dokunuş muhtaçlığı vardı, yaptık. Esnafa kira stopajı dayanağı sağladık. Küçük dokunuşlarla devam edeceğiz. Lakin yola girmeye başladı.”

İstihdam kalkanı

Kısa çalışma uygulamasının olağanlaşma dayanağına döneceğini belirten Albayrak, “Çok güçlü bir istihdam paketi hazırladık. Olağanlaşma ile istihdam kalkanı paketi” dedi. Albayrak, kelam konusu paketin ekimde Meclis gündemine gelebileceğini söyledi. Pandemide istihdamı korumak için adımlar attıklarını hatırlatan Albayrak, olağanlaşma ile tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de istihdam kaybı olabileceğini lakin kelam konusu paketle bunu en aza indireceklerini söz etti. Albayrak, bu süreçte yalnızca ABD’de 45 milyon kişinin işsiz kaldığının altını çizdi.

Albayrak, salgında ikinci dalganın tekrar kapanmaya neden olup olmayacağına yönelik soruyu da iktisat tarafından yanıtlayarak, “Birçok ülkede kapatma fikri yok. Şayet kapanma olursa açlıktan ölecek insan sayısı daha fazla olur deniyor” halinde konuştu.

‘Para bas’ dediler bu çok büyük tuzak

Türkiye’de bir kriz lobisi olduğunu ve krizlerden çok bunlarla ilgilenmek zorunda kaldığını anlatan Albayrak, “Ben bakan olduğumdan beri her gün Türkiye batıyor!” dedi. Bu kısmın pandemi başladığında “Yeteri kadar yardım yok” derken bugün, “Neden bu kadar verdin?” dediğini söyleyen Bakan Albayrak, şöyle devam etti:

“Para bas demişlerdi. Çok büyük bir tuzak. O denli yapsaydık bugün enflasyon yüzde 30’du.”

Daha az etkilendik

Pandemi sürecini, “Dünya yanıyor, Türkiye güllük gülistanlık değil” kelamıyla özetleyen Bakan Albayrak, bununla birlikte Türkiye’nin daha az etkilendiğini şu örneklerle ortaya koydu:

Borsalara bakıyoruz, Türkiye daha iyi durumda.

Gelişmekte olan ülkelerin para üniteleri yüzde 20-30 kıymet kaybetti. Türkiye yüzde 17 etkilendi.

ABD, İngiltere, Avrupa ekonomileri daraldı. Türkiye en az daralma yaşayan ülkelerden biri olacak.

Bütçe performansında öbür ülkelerin yüzde 8, 10, 15’leri konuştuğu bir ortamda Türkiye yüzde 5, 6’ları konuşuyor.

Borçlulukta Avrupa ortalaması, İngiltere, Japonya yüzde 100’ler, 200’ler, bizde yüzde 30’lar.

Müspet ayrışırız

Albayrak, pandemi nedeniyle büyüme amacının bir ölçü geride kalabileceğini, lakin bunun hudutlu olacağını belirtirken şöyle dedi: “Birçok yabancı kuruluş ‘yüzde 5 küçülecek’ diyor. Tekrar yanılacaklar. Eksi 2 ile artı 1 ortası bir iddiaya yanlışsız gidiyor. Orada bütçe istikrarı devlet olarak elimizde. Global rekabette negatif ayrışmadan istikrar ile Türkiye’yi olumlu ayrıştıracak adımları atacağız.”

1 milyon yazılımcının interneti ücretsiz

Berat Albayrak, ‘1 milyon yazılımcı’ projesine değinirken şunları söyledi: “1 milyon yazılımcı projesinde eğitim alanlar 300 bini bulmuş. 650 bin kayıtlı var. Yaş ortalaması 21. Bu gençlerimizin bu eğitimi almak için kullandıkları internet parasız. Onlarca eğitim var. Yıl sonunda yüzleri geçeceğiz. Konutundaki bilgisayardan yazılım, kodlama, siber güvenlik öğreniyor. Müteşebbis olabilir. Özel kesimde yetişmiş eleman yok deniyordu. CV’leri dolduran gençler mailleşecek, mülakata girecek, şıp diye işe girecek. Eğitim ücretsiz, interneti de ücretsiz.”

Kıyamet bunun  için kopuyor

Son yedi yıldır ulusal bağımsızlık çabası verdiklerini, iki yıldır da paradigma değişikliği ile Türkiye’nin eski modelden çıktığını anlatan Albayrak şunları kaydetti: “İki yıldır kıyamet bunun için kopuyor. Türkiye artık yüksek faiz, düşük kur, ithalata bağımlı modelden çıkıyor. Benim derdim bütçeyi tutturmaktan evvel burası. Rekabetçi kurla, düşük faizle çok değerli bir paradigma değişikliği var. Bu Türkiye’yi daha bağımsız bir platforma taşıyacak.”

Doğu Akdeniz’deki gelişmelere değinen Albayrak şunları söyledi: “Doğu Akdeniz, Türkiye’nin bağımsızlık mevzusudur. 2016’a Doğu Akdeniz’deki alanlar parsel parsel Rum tarafı tarafından verilirken biz bir toplantı yaptık. Haklarımızı konuşuyoruz. Askeriyeden bir iki kişi ‘Ne gerek var’ diyor. Biz o vakit ‘Gemimiz de var, paramız da var’ dedik. Aylar geçti, 15 Temmuz oldu. Merdivene dizilen askerlerden biri, ‘Ne işimiz var’ diyenlerden biriydi. Bunlar Holywood sineması değil. Unutmadık, unutmayacağız.”

Birinci kere rekabetçi kur var

Albayrak, döviz kurunda son günlerde yaşanan hareketi nasıl değerlendirdiği sorulunca, “20 kuruş indi, 30 kuruş çıktı. İner, çıkar” dedi. 2018’de de misal bir kur hareketi olduğunu hatırlatan Albayrak, “Finansal güvenlik noktasında Türkiye’nin bu dalgalanmaları yönetip yönetemediği kıymetli. Kurun düzeyi değil rekabetçi olup olmaması değerli. Türkiye tarihinde birinci kez rekabetçi kur var” diye konuştu. Kurun yükselmesini eleştirenlerin, “Mercedes niçin değerlendi?” dediğini belirten Albayrak, “Vatandaşın bu türlü bir kederi yok” dedi. Bir devir de “1 lira 1 dolarcılar” olduğunu kaydeden Albayrak, bunun her şeyden evvel matematiğe alışılmamış olduğunu vurgulayarak, “Bunun enflasyonu var. Olduğundan daha pahalı paranız olursa ithalat cenneti olursunuz” dedi.

Sıcak para istemiyoruz

Bakan Albayrak, şunları söyledi: “Biz yabancı sermayeyi ikiye ayırıyoruz. Sıcak para ve sorumlu uzun vadeli. Artık birinciyi istemiyoruz. Türkiye artık kırmızı çizgisi egemenliğe yönelik hiçbir hususta taviz veremez. Birileri ‘Şu anahtarları ver, şu anahtarları vereyim’ diyorsa biz versek millet vermez. 7 yıldır bu anahtarları vermiyor bu ülkenin başkanı. Vermediği için millet de ardında. Cumhurbaşkanımız olmasaydı 18 yılda ülkeyi 5 kez IMF’ye götürürlerdi. Bu ülkenin bağımsızlığı her şeyin üstünde. Türkiye çok güçlü bir tepki ortaya koyuyor. Bunun bir bedeli var. Ödemeye de hazırız.” Albayrak, ayrıyeten iki yıldır Türkiye’de sıcak para olmadığının da altını çizdi.

Turizmde fırsat

Turizmdeki kıpırdanmanın da toparlanma sinyalleri verdiğini belirten Albayrak, şunları söyledi: “Her gün Turizm Bakanı’yla görüşüyoruz. Kendisini vazife vesilesiyle tanıdım. Özel dal mantığıyla tahlil odaklı. Çok yakın bağlantımız var. Turizmde pandemi tesirini fırsata çevirmeyi konuşyoruz. Turizmi 12 aya yayma, alternatif turizm kanallarına hangi takviyeler verilmeli… Ağustos, eylül, ekim, kasım ne gelirse, ne birikirse tasta kardır. Kayıp yıl olarak aldık lakin üzerine ne koyarsak kardır.”