AYKUT YILMAZ / Ankara

Koronavirüs ile gayrette tesiri tartışılmaz olan aşılamada Türkiye dünyanın pek çok ülkesine nazaran aşı temininde yakaladığı başarıyı, alana yansıtmakta zorlanıyor. Aşikâr yaş üstüne tanınan önceliğe rağmen bu kümedeki vatandaşlar için açılan randevular istenilen seviyede kullanılmıyor. Türkiye’de 19 Ocak’ta huzurevi, engelli ve bakımevi sakinleri ile buralarda çalışanların yanı sıra 90 yaş üstü vatandaşların aşılanmalarına başlanmıştı. Fakat yürütülen kampanyada 65 yaş üstünde aşı olanların oranı istenilen düzeylere şimdi ulaşmadı. Aşı hakkı tanımlanan sıhhat çalışanlarının yüzde 86’sı aşılandı. 65 yaş üstünde ise aşı olanların oranı da yüzde 76.4’te kaldı. Yani yüzde 23.6’sı kendisi için aşı tanımlandığı halde aşı olmadı.

‘Yüzde 80’i geçmedi’

Hususa ait Milliyet’e değerlendirmede bulunan Aile Doktorları Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Lideri Hacı Yusuf Eryazğan, 65 yaş üstü bireylerin aşılanmasında sorunlar olduğunu belirterek, “Bu yaş kümesinde aşılama oranı yüzde 80’in üzerine çıkmadı ne yazık ki. 65 yaş üstü aşılamasında her 10 hastadan üçünde zahmet çıkıyor” dedi.

İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu da DHA’ya yaptığı açıklamada İstanbul’da 65 yaş üzeri aşılanma oranının yüzde 80’e geldiğini fakat 60-65 gurubunda durumun birebir olmadığını belirtti. Memişoğlu, “60-65 yaş kümesine geldiğimizde, aşılanma için biraz daha gayrete muhtaçlığımız var. Zira bu kümede aşılamalarımız maalesef hala yüzde 60’ı bile bulmadı. Aşı randevu kapasitelerimizin yüzde 20-30’unu lakin kullanıyoruz şu anda. İnsanlarımız hangi aşı değil, nerede aşı olacağını araştırıp bir an evvel aşı olmaya gitmeli” dedi.

‘Herkes ulaşamıyor’

TTB Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut da, Türkiye’de birkaç nedenle aşı tereddüdünün geliştiğini vurguladı. Yüzde 23’lük oranın asıl nedeninin sistemde ulaşılamamazlık olduğuna işaret eden Bulut, şunları kaydetti: “Güneydoğu’da, Doğu Anadolu’da aşı olmayanların oranı yüzde 80’lerde. Batı’da yüzde 10 üzere aşı olmayan 65 yaş üstü. Türkiye ortalaması yüzde 23.6. Bunun nedeni yurttaş aşıya ulaşamıyor, mezradan inemiyor. Yüzde 70’i yakalamak için 150 milyon doz aşı gerekiyor. Bu 30 milyonla hallolacak iş değil. Bunun beş katı kadar aşı gelmesi lazım Türkiye’ye.”

Aşı zarurî tutulabilir mi?

Aşılamada istenilen sürate ulaşılamaması, toplumsal bağışıklık için aşının mecburî tutulup tutulamayacağı sorusunu da beraberinde getirdi. Milliyet’e konuşan CHP Ankara Milletvekili Murat Buyruk, şunları söyledi:

“Anayasa’nın 17. unsuruna nazaran tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında kişinin beden bütünlüğüne dokunulamaz, isteği olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Lakin devletlerin, tüm bireylerin hayat hakkını ve sıhhatini her türlü riske karşı muhafaza yükümlülüğü de bulunuyor. Münasebetiyle kamusal menfaat kapsamında değerlendirileceğinden zarurî aşılama anayasaya terslik teşkil etmez. Fakat Anayasa’nın 13. unsuruna nazaran ise temel hak ve hürriyetler özlerine dokunulmaksızın sadece kanunla sınırlanabilir. Münasebetiyle kişinin beden bütünlüğüne müdahalede bulunulabilmesi için tıbbi bir mecburilik tek başına kâfi olmuyor. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ya da yönetmelik ve genelgelerle zarurî aşı uygulaması yapılamaz. Zarurî aşı için yasal düzenlemelere muhtaçlığımız var ve mevcut durumda 1930 tarihli Hıfzıssıha Kanunu dışında bir kanun bulunmuyor. Gerekli yasal düzenlemeler konusunda üzerimize düşeni yapar, dayanak sağlarız.”

Koca: sırası gelen aşısını olsun

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Kovid-19 aşılama programına ait, “Aşının çöpe gittiği argümanları gerçekle bağdaşmamaktadır” sözünü kullandı. Koca, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, aşılama programında kullanılan aşıların uygun saklama şartlarındaki merkezlerde yapıldığını vurguladı. Koca, “Aşının çöpe gittiği tezleri gerçekle bağdaşmamaktadır. Her bir doz aşının değerini biliyor ve ona nazaran planlama yapıyoruz. Aşının israfı kelam konusu değildir” dedi. Koca, bir öbür paylaşımında “Son iki günde, açılan aşı kapasitesinin çok az bir kısmına randevu alındı. Hastanelerimizde gece saat 24.00’a kadar aşı randevusu verilmektedir. Gündüz vakit bulamayanlar için iftardan sonra aşı olma imkanı var. En kıymetli silahımız aşı. Sıranız gelmişse vakit geçirmeden aşı olun” tabirlerini kullandı.