Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun (UNFPA) ‘Türkiye’de Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikler; 1993-2018 Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırmaları Data Analizi’ raporu açıklandı. Raporun, Türkiye’deki çocuk yaşta evliliklerin son 25 yılına ışık tutması, çocuk yaşta evliliklere yönelik uğraş programları ve savunuculuk çalışmaları için yol gösterici olması hedefleniyor.

Dünyada her 5 çocuktan birinin evli olduğu ve her yıl 12 milyon kız çocuğunun erken yaşta evlendirildiğine dikkat çekilen raporda, evlenme yaşı, gebelik, doğum, anne ve bebek sıhhati, evlilik birliği içinde eşlerin tavırları üzere birçok göstergeye dair 25 yıllık bulgular ortaya konuldu.

Başlık parası için

Raporda çocuk yaşta evliliklerin Türkiye’de son 10 yılda durağanlaşma trendine girdiği belirtilerek şunlar kaydedildi:

“İlk evlenme yaşının vakit içinde artma eğiliminde olması ve 15 yaşın altında yapılan evliliklere ender rastlanması gerçeğinin yanında; şu anda 20-24 yaşları ortasındaki 18 yaşından evvel evlenenlerin oranının yüzde 15 olması, mevzunun hâlâ önemli bir sorun olduğuna işaret ediyor. 20-24 yaş kümesinde olup 18 yaşından evvel evlenmiş her 10 bayandan 9’u daha geç bir yaşta evlenmiş olmayı tercih edeceğini söylüyor.

Çocuk yaşta evlenen/evlendirilen her 10 bayandan üçü akrabalarıyla evlendi. Çocuk yaşta evliliğe maruz kalmış her 5 bayandan 1’inin eşi kendisinden 10 yaş yahut daha büyük. Son 10 yılda çocuk yaşta evliliklerin bilhassa fakir hanelerde arttığı görüldü. 20-24 yaş kümesinde, 18 yaşından evvel yapılan evliliklerin yüzde 71’inde evvel dini nikâh yapıldı. Birebir kümede başlık parası ile evlenme oranı ise son 10 yılda (2008-2018) yüzde 24’ten yüzde 38’e ulaştı yani çocuk yaşta evliliklerde başlık parası ile evlenme oranı son periyotta besbelli artış gösterdi.”

İstihdamda yoklar

Çocuk yaşta evlenen ve eğitim seviyesi düşük olan kız çocuklarının ömürlerinin ilerleyen periyotlarında istihdama iştirak oranlarının da epeyce düşük olduğunun vurgulandığı raporda, “Türkiye’de, 18 yaşından evvel evlenen bayanların son 25 yıl içinde istihdama iştirakleri daha da azaldı. 1993 yılındaki araştırmada her 100 bayandan 75’i hala çalışmadığını belirtirken, 2018 yılında bu sayı 86’ya yükseldi. İstihdama katılanların da çoğunlukla toplumsal garantisi olmayan işlerde çalıştığı görüldü. İstihdama katılmayan bayanların çalışmama nedenleri ortasında mesken işleriyle meşgul olmak, çocuk bakımı, eşin ve ailenin müsaade vermemesi ön planda. Raporda, son 10 yılda, 20-24 yaş kümesinde olup 18 yaşından evvel evlenen bayanların da dörtte birinin çalışmasına müsaade verilmediği ortaya konuldu. Son 5 yılda ise, 20-24 yaş kümesinde olup 18 yaşından evvel evlenen bayanların kendine ilişkin gelir ve mal sahipliğinin her 10 bayandan 2’sini geçmediği görüldü.”

Aile planlaması hakkında bilgileri yok

Rapor, çocuk yaşta evlenen bayanların, gebelik, doğum ve doğum sonrası bakımla ilgili sıkıntılarına da odaklanıyor. Buna nazaran, çocuk yaşta evlenmiş 20-24 yaş kümesindeki 5 bayandan 4’ü (yüzde 79) aile planlamasına ait kâfi ve gerçek bilgiye sahip olmadan evleniyor. Her dört bayandan üçü (yüzde 76) hamile kalınacak periyoda dair hakikat bilgiye sahip değil. Çocuk yaşta evliliğe maruz kalmış olan her beş bayandan biri (yüzde 21) hiç gebeliği önleyici metot kullanmadı. Bu kümede yer alan, her 3 bayandan biri ise (yüzde 29) gebeliği önleyici rastgele bir tekniğe nasıl ulaşacağını bilmiyor. Çocuk yaşta evlenmiş 20-24 yaş kümesindeki bayanların yarısından fazlası (yüzde 54) birinci doğumlarını 18-19 yaşlarında, üçte biri ise (yüzde 33) 15-17 yaşında yaptı.