HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), direkt bağışıklık sistemine ziyan veren bir virüs olup bu virüsü taşıyan beşerler “HIV olumlu” olarak isimlendiriliyor.

HIV, beden direncini azaltarak insanların kolay kolay hasta olmasına neden oluyor. AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) ise HIV virüsünün bağışıklık sistemini zayıflatmasından sonra ortaya çıkan hastalık hali olarak tanımlanıyor.

Uzmanlar, “1 Aralık Dünya AIDS Günü” için sebebiyle çevrim içi düzenlenen bir toplantıda bir ortaya gelerek HIV (İnsan Bağışıklığı Yetmezlik Virüsü) ve AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) ile ilgili şimdiki bilgileri paylaştı.

Toplantıda konuşan Hacettepe Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof.Dr. Serhat Ünal, 1980’lerin başında başlayan bu hastalığın dünyada bu vakte kadar 75 milyondan fazla şahısta görüldüğünü, epideminin başından beri 32,7 milyon kişinin hayatını kaybettiğini, 38 milyon civarında kişinin de bu hastalıkla hayatını sürdürdüğünü tabir etti.

“Hastalıkla ilgili çok kıymetli adımlar atıldı”

Hastalıkla ilgili çok kıymetli adımların da atıldığına ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) liderliğinde maksatların belirlendiğine işaret eden Ünal, şunları kaydetti:

“Önceleri 90-90-90 amaçları belirlenmişti, yani amaç toplumdaki HIV olumlu bireylerin yüzde 90’ına tedavi vermek ve tekrar tedavi verilen hastaların yüzde 90’ında tedavinin başarılı olmasıydı. Elimizdeki ilaçlarla viral hücre yükünü, sayısını sıfıra indirdiğimiz hastaların hayat sürelerindeki mümkün kısalmayı da engellemiş durumdayız. Böylelikle ilaçların kalitesi, hastalık farkındalığı ve teşhis için yapılan test sayıları arttıkça 90-90-90 amacı 95-95-95’e çıktı. Türkiye de bu amaçlara erişebilmek için bütün gücüyle çalışmalarını sürdürüyor.”

Türkiye’de durum nasıl?

Marmara Üniversitesi (MÜ) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Volkan Korten de HIV’in bağışıklık sisteminin bileşeni olan yardımcı T hücrelerini enfekte ederek azalmalarına yol açtığını belirtti.

Bir kişinin HIV virüsünü aldığı vakit onu “HIV ile enfekte kişi” olarak tanımladıklarını lakin AIDS dediklerinde hastalığın daha ileri düzeyini kastettiklerini aktaran Korten, bunun da HIV virüsüyle enfekte bireylerde kimi fırsatçı enfeksiyonların ya da kanserlerin ortaya çıkması manasına geldiğini tabir etti.

Prof. Dr. Korten, geçen yıl prestijiyle dünya genelinde 1,7 milyon yeni HIV enfekte birey olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri paylaştı:

“Bunların 1,5 milyonu erişkin, 150 bin kadarı da çocuk. HIV enfeksiyonunun en zirve seviyesine 2004’te vardığını, insanların daha fazla ilaca ulaşmasıyla birlikte ise azalışa geçtiğini görüyoruz. Geçen yıl 690 bin kişinin AIDS’ten ömrünü yitirdiğini bilmekteyiz. Ülkemizde ise 2019 sonu sayılarına nazaran, 26 bin 164 HIV tanısı alan hasta var. 2020’de ise eklenen yeni hasta sayısının 4 bin civarında olması bekleniyor.”

“Bulaştan sonra 10-15 içerisinde antikor olumlu oluyor”

Cerrahpaşa (İÜC) Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fehmi Tabak ise HIV/AIDS teşhisinin kolaylıkla konulabildiğini, virüse karşı olan bir antikorun bulaştan sonra 10-15 gün içerisinde müspet olduğunu aktardı.

Hastalığın tedavisinde başarılı sonuçlar alındığına ancak hastaya ulaşmanın sıkıntı olduğuna dikkati çeken Tabak, “Ülkemizde HIV; evlilik öncesi, ameliyat öncesi ve kan bağışı öncesi alınan testlerle tespit edilebiliyor. Bunun yanı sıra bulaşma açısından riskli bir durum varsa kişi kendi isteğiyle de test yaptırabiliyor. Hiçbir fiyat talep edilmeden ve bireylerin kimlik bilgisi istenmeden, verilen bir kodla test sürecinizi takip edebileceğiniz anonim test merkezleri mevcut. İstanbul’da Şişli ve Beşiktaş, Ankara’da Çankaya, İzmir’de Konak ve Bursa’da Nilüfer ilçeleri birinci kurulan anonim test merkezleri. Bu merkezlerde test yaptırıp birebir gün sonuç almak mümkün” bilgisini verdi.

“HIV artık ölümcül değil, kronik bir hastalık”

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof.Dr. Dilara İnan da hastalığa yönelik faal ilaçlar geliştirildiğini, bu ilaçlarla virüsün çoğalmasının da çok faal bir halde baskılanabildiğini, bağışıklık sisteminin onarılmasının ve korunmasının sağlanabildiğini belirterek, böylece HIV ile bağlı sağ kalım müddetinin de uzatıldığını tabir etti.

“HIV artık ölümcül değil kronik bir hastalık” diyen İnan, şunları kaydetti:

“Ülkemizde de tedaviye erişim dünyaya kıyasla çok iyi durumda. Türkiye’de teşhis konmuş hastalıklarda tedaviyi rahatlıkla planlayabiliyoruz. Dünya genelinde kullanılan pek çok ilaç ülkemizde de ruhsatlı bir biçimde bulunuyor. İlaçlara erişimde de hiçbir dert yaşamıyoruz. Münasebetiyle teşhis konanlarda tedaviye başlama oranımız yüzde 95-100 düzeylerinde olabiliyor. Burada kıymetli olan teşhis konması. Teşhis konduktan sonra gerçek tedavi ile HIV olumlu bireylerde beklenen hayat ömrü HIV ile enfekte olmayan bireylerle birebir olabiliyor.”

Ege Üniversitesi HIV/AIDS Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Deniz Gökengin ise HIV teşhis ve tedavisinde yaşanan en kıymetli sorunun ayrımcılık olduğunu belirtti.

Gökengin, enfeksiyonun tıbbi olduğu kadar toplumsal açıdan da hem HIV ile yaşayan bireyin kendisi hem de etrafındaki bireyler açısından kıymet taşıdığına dikkati çekti.